Brainspotting
Brainspotting to podejście terapeutyczne stworzone przez dr. Davida Granda, które wykorzystuje naturalną zdolność mózgu do samoregulacji i leczenia. Metoda powstała z uważnych obserwacji klinicznych i szybko zyskała rozgłos, ponieważ pozwala pracować z traumą również wtedy, gdy brakuje słów. W polskich realiach, gdzie obciążenia pourazowe są częste, ta forma terapii jest coraz częściej wybierana jako uzupełnienie klasycznych nurtów.
Wprowadzenie i założenia terapii Brainspotting
W Brainspottingu punktem wyjścia jest teza „gdzie patrzysz, wpływa na to, co czujesz”. Terapeuta pomaga odnaleźć tzw. brainspot – miejsce w polu widzenia połączone z zapisami trudnych doświadczeń w głębszych warstwach mózgu. Skupienie wzroku i uważna obecność specjalisty uruchamiają proces „odmrażania” napięć i integracji wspomnień.
Metoda ogranicza konieczność opowiadania o traumie krok po kroku. Dzięki temu bywa dobrze tolerowana przez osoby, które nie chcą lub nie potrafią mówić o tym, co je spotkało. Rdzeniem podejścia jest podwójne dostrojenie: relacyjne (bezpieczna więź) i neurobiologiczne (uważność na sygnały ciała).
Jak rozwija się trauma w zaburzeniach PTSD i jak Brainspotting ją adresuje?
PTSD pojawia się po przeżyciu lub byciu świadkiem wydarzeń zagrażających bezpieczeństwu. Objawy obejmują natrętne wspomnienia, unikanie, spadek nastroju i zaburzenia snu. Z perspektywy regulacji układu nerwowego to jak utknięcie w trybie „walcz/uciekaj” lub „zamrożenie”.
Brainspotting działa jak „latarka” kierowana na miejsca, w których ciało trzyma napięcie i ślady pamięci. Utrzymanie wzroku w określonej pozycji pomaga mózgowi porządkować to, co dotąd było zbyt przytłaczające. Dzięki temu objawy mogą stopniowo słabnąć, a codzienne funkcjonowanie staje się łatwiejsze.
Jakie objawy PTSD łączyć z protokołem Brainspotting?
Poniżej zebrano najczęstsze kategorie objawów PTSD. Krótka lista porządkuje obraz trudności, a w gabinecie pozwala ustalić priorytety pracy i punkty pomiaru postępów.
- intruzje: natrętne wspomnienia, koszmary, retrospekcje;
- unikanie: omijanie myśli, uczuć, miejsc i bodźców przypominających;
- poznanie i nastrój: samoobwinianie, zniekształcone przekonania, poczucie odcięcia;
- pobudzenie i reaktywność: nadmierna czujność, drażliwość, trudności ze snem.
Te cztery obszary są użyteczne diagnostycznie i terapeutycznie. W praktyce Brainspottingu pomagają dobierać brainspoty oraz śledzić zmiany między sesjami przy pomocy standaryzowanych kwestionariuszy.
Dla kogo terapia Brainspotting jest szczególnie wskazana?
Brainspotting rekomenduje się osobom po przemocy, wypadkach, stratach, traumach relacyjnych, a także tym, które „nie mają słów” na swoje doświadczenia. Korzystają z niego pacjenci z lękami i fobiami, przewlekłym napięciem, obniżonym nastrojem oraz dysregulacją emocjonalną. Stosuje się go też w obszarze wydajności – u sportowców i artystów – aby usuwać emocjonalne „blokady”.
Dla wielu osób ulgą jest to, że nie trzeba wszystkiego opowiadać. Skupienie na ciele, oddechu i pozycji oczu, przy życzliwej obecności terapeuty, często ułatwia wejście w proces i utrzymanie poczucia bezpieczeństwa.
Przeciwwskazania i ostrożność w terapii Brainspotting
Zdarzają się sytuacje, w których trzeba najpierw zadbać o stabilizację. Dotyczy to ostrych psychoz, istotnego ryzyka samobójczego, konieczności hospitalizacji, aktywnych uzależnień bez podstawowej abstynencji oraz ciężkich stanów dysocjacyjnych bez przygotowania. W tych przypadkach BSP warto poprzedzić psychoedukacją, ugruntowaniem i planem bezpieczeństwa.
Dobrą praktyką jest wzmocnienie zasobów samoregulacji jeszcze przed wejściem w głębsze przetwarzanie. Pomaga to zapobiegać przestymulowaniu i sprzyja poczuciu wpływu na proces.
Co mówią badania o skuteczności terapii Brainspotting w PTSD?
W badaniu u kobiet z ciężkim PTSD zastosowano trzy sesje BSP i pomiary skalami PCL-5 i CAPS-5. Uzyskano bardzo duże spadki nasilenia objawów zarówno tuż po terapii, jak i w krótkim follow-up:
- PCL-5: 66.00 → 13.23 → 6.69;
- CAPS-5: 67.00 → 7.08 → 3.69.
To obiecujące wyniki, ale pamiętajmy o ograniczeniach: mała próba, brak grupy kontrolnej i krótka obserwacja. Potrzebne są większe, randomizowane badania z dłuższym śledzeniem efektów.
Diagnostyka i przygotowanie do terapii Brainspotting
Przed rozpoczęciem terapii przeprowadza się wywiad, stosuje narzędzia przesiewowe (np. LEC-5, PCL-5) i ocenia bezpieczeństwo. Ważne jest też rozpoznanie objawów w ciele: gdzie czuję napięcie, jak oddycham, co dzieje się ze wzrokiem. Te informacje pomagają znaleźć brainspoty i monitorować zmiany.
Na starcie ustala się plan stabilizacji – strategie uziemienia, oddech, przerwy i słowa-stop. Świadoma zgoda i wspólne cele terapii budują poczucie sprawstwa i przewidywalności procesu.
Historia i rozwój metody Brainspotting
Metoda narodziła się z uważnej obserwacji: stała pozycja oczu pacjentki nasilała przetwarzanie emocji. Z czasem to spostrzeżenie ułożono w ramę kliniczną łączącą wiedzę o traumie, regulacji układu nerwowego i pracy z ciałem. Dziś BSP rozwija protokoły dla różnych grup, a praktycy doskonalą standardy szkolenia i superwizji.
Naukowo wciąż przybywa danych. Doniesienia neurobiologiczne są obiecujące, ale wymagają dalszego potwierdzenia – zwłaszcza niezależnymi, dobrze zaprojektowanymi badaniami.
Trendy, kierunki rozwoju i praktyczne porównanie z innymi metodami
BSP integruje się z neuronauką, rozwija wersje dla dzieci, weteranów i osób z uzależnieniami, a praktyka online ułatwia dostęp do terapii. Coraz częściej porównuje się je z EMDR i terapią poznawczo-behawioralną, by precyzyjniej dobierać metodę do potrzeb.
Poniższe punkty porządkują najważniejsze różnice. To szybki przewodnik po praktycznych aspektach, który pomaga w rozmowie o wyborze podejścia.
- czas (średnio): Brainspotting 3–6 sesji; EMDR 8–12; CBT 12–20;
- werbalizacja: Brainspotting minimalna; EMDR wymagana; CBT wymagana;
- struktura: Brainspotting elastyczna; EMDR protokół 8-etapowy; CBT strukturalna;
- dostęp do śladów podkorowych: Brainspotting bezpośredni; EMDR częściowy; CBT brak;
- ruchy oczu: Brainspotting stała pozycja (brainspot); EMDR ruchy bilateralne; CBT brak;
- forma online: Brainspotting tak; EMDR ograniczone; CBT możliwe.
Warto wspólnie z terapeutą doprecyzować cele, oczekiwania i warunki bezpieczeństwa. Dobrze dobrany protokół i tempo pracy są równie ważne jak sama metoda.
Bibliografia
- Mediterranean Journal of Clinical Psychology. Dostęp online: https://www.mdpi.com/
- Niebieska Linia – artykuły o Brainspottingu. Dostęp online: https://www.niebieskalinia.pl
- Wikipedia – artykuł o Brainspottingu. Dostęp online: https://pl.wikipedia.org/
Wszystkie terapie
Terapia dla par
Poznaj skuteczne metody terapii dla par, które pomogą wzmocnić relację, rozwiązać konflikty i zbudować lepszą komunikację. Sprawdź, jak terapia może poprawić Wasze życie.
Relacje społeczne
Konkretne metody, sposoby naprawiania i nawiązywania lepszych relacji społecznych. Dowiedz się, jak nawiązywać więzi i poprawiać umiejętności interpersonalne.
Terapia dla dzieci
Sprawdź, w jaki sposób pomóc swojemu dziecku. Terapia dla dzieci — najlepsze sposoby leczenia, wsparcie rozwoju emocjonalnego i pomoc w radzeniu sobie z trudnościami.
Terapia indywidualna
Terapia indywidualna to sposób na odzyskanie spokoju w życiu. Konkretne metody, porady i specjaliści, którzy pomogą ci przejąć kontrolę nad swoim życiem.
Zaburzenia lękowe
Poznaj metody leczenia zaburzeń lękowych. Dowiedz się, co możesz zrobić, aby odzyskać spokój wewnętrzny. Odzyskaj kontrolę nad swoim życiem dzięki dostępnym formom wsparcia.
Terapia EMDR
EMDR to innowacyjna terapia stosowana w leczeniu traumy, PTSD i lęków. Dowiedz się, na czym polega, jak działa i komu może pomóc. Sprawdź jak skuteczny jest EMDR i wypróbuj terapię popartą badaniami.
Terapia Gestalt
Terapia Gestalt to holistyczne podejście do psychoterapii, które koncentruje się na świadomości, tu i teraz oraz pełnym doświadczaniu emocji. Dowiedz się, jak działa, komu może pomóc i jakie korzyści przynosi w pracy nad sobą.
Terapia grupowa
Terapia grupowa to skuteczna forma wsparcia psychologicznego, która pomaga w radzeniu sobie z trudnościami poprzez interakcję z innymi. Sprawdź, na czym polega, dla kogo jest przeznaczona i jakie korzyści przynosi.
Terapia humanistyczna
Terapia humanistyczna to podejście skoncentrowane na rozwoju osobistym, autentyczności i samorealizacji. Dowiedz się, na czym polega, jakie techniki wykorzystuje i komu może pomóc w lepszym zrozumieniu siebie.
Terapia poznawczo-behawioralna
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) to skuteczna metoda leczenia lęków, depresji i innych zaburzeń psychicznych. Dowiedz się, jak działa, na czym polega i w jaki sposób pomaga zmieniać myśli oraz zachowania.
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) to praktyczne i krótkoterminowe podejście, które pomaga skupić się na zasobach i rozwiązaniach zamiast na problemach. Sprawdź, czy zadziała dla Ciebie.
Terapia systemowa
Terapia systemowa to podejście, które koncentruje się na relacjach i dynamice w rodzinie lub grupie. Dowiedz się, jak działa, komu może pomóc i w jaki sposób wpływa na poprawę komunikacji i rozwiązywanie konfliktów.
Terapia uzależnień
Terapia uzależnień to skuteczna pomoc dla osób zmagających się z nałogami, takimi jak alkoholizm, narkomania czy uzależnienie od hazardu. Dowiedz się, jakie metody są stosowane i jak przebiega proces zdrowienia
Terapia zaburzeń odżywiania
Terapia zaburzeń odżywiania pomaga osobom zmagającym się z anoreksją, bulimią i kompulsywnym objadaniem się. Dowiedz się, jakie metody leczenia są najskuteczniejsze i jak wspierać proces zdrowienia
Terapia akceptacji i zaangażowania
Terapia Akceptacji i Zaangażowania (ACT) to nowoczesne podejście terapeutyczne, które pomaga radzić sobie z trudnymi emocjami, zwiększać odporność psychiczną i żyć zgodnie z własnymi wartościami. Dowiedz się, jak ten rodzaj terapii może pomóc.
Terapia Rodzinna FBT
Poznaj założenia Terapii Rodzinnej FBT. Sprawdź, jak ta metoda pomaga adolescentom z anoreksją i bulimią, angażując całą rodzinę w proces zdrowienia.
Terapia dialektyczno-behawioralna
Poznaj terapię dialektyczno-behawioralną (DBT) – nowoczesne podejście do leczenia BPD, depresji i uzależnień. Sprawdź, jak działa i dla kogo jest skuteczna.
Terapia ekspozycyjna
Poznaj przyczyny i rodzaje zaburzeń lękowych (F40–F48). Dowiedz się, jak działa terapia ekspozycyjna i komu pomaga. Sprawdź wskazania, efekty i statystyki.
Terapia interpersonalna
Poznaj terapię interpersonalną (IPT) – metodę leczenia depresji opartą na relacjach. Sprawdź wskazania, przebieg sesji i efekty potwierdzone badaniami.
Terapia pedagogiczna
Sprawdź, czym jest terapia pedagogiczna. Dowiedz się, komu pomaga, jak wygląda diagnoza i jak poprawia wyniki w nauce, motywację i samoocenę uczniów.
Brainspotting
Brainspotting to nowoczesna metoda pracy z traumą i PTSD. Sprawdź, na czym polega, jakie daje efekty, dla kogo jest wskazana i czym różni się od EMDR.
Psychologia procesu
Psychologia procesu (Process Oriented Psychology) to innowacyjna terapia Arnolda Mindella. Poznaj jej historię, założenia, techniki oraz obszary zastosowania.