Terapia dialektyczno-behawioralna (ang. Dialectical Behavior Therapy, łac. Therapia dialectico-behavioralis) to szczególny nurt psychoterapii poznawczo-behawioralnej, który zrewolucjonizował podejście do leczenia pacjentów z problemami emocjonalnymi. Opracowana przez prof. Marshę Linehan w 1993 r., została początkowo skierowana do osób z pogranicznym zaburzeniem osobowości (borderline personality disorder).
Pograniczne zaburzenie osobowości (borderline personality disorder, BPD) stanowi wyzwanie zarówno dla pacjentów, jak i ich bliskich. Wyróżnia się jednym z najwyższych wskaźników zachowań samookaleczających i prób samobójczych wśród wszystkich zaburzeń psychicznych. Etiologia tego schorzenia jest złożona, a czynniki wpływające na rozwój BPD można podzielić na kilka kategorii:
Choroba ta klasyfikowana jest w ICD-10 jako F60.31 „osobowość chwiejna emocjonalnie – typ graniczny", natomiast najnowsza ICD-11 opisuje ją jako zaburzenie osobowości ze wzorcem „borderline”.
Poprawna diagnoza BPD jest warunkiem skutecznej terapii. Procedura obejmuje:
Zadaniem terapeuty już na tym etapie jest również edukacja pacjenta i jego bliskich dotycząca mechanizmów zaburzenia.
Proces terapeutyczny DBT wyróżnia się strukturą i kompleksowością. Składa się z czterech filarów:
Sesje odbywają się raz w tygodniu i trwają około 60 minut. Ich najważniejsze elementy to:
Warsztaty trwają zazwyczaj 2 godziny tygodniowo. W ramach nich uczestnicy uczą się:
W sytuacjach nagłych pacjent może kontaktować się z terapeutą, by uzyskać wsparcie i zapobiec kryzysowi. Regularne spotkania zespołu dbają o spójność i jakość pracy z pacjentami. Standardowy pełny program DBT trwa zazwyczaj od 6 do 12 miesięcy, natomiast dla młodzieży (DBT-A) od 16 do 24 tygodni.
DBT jest szczególnie skuteczna i rekomendowana nie tylko dla pacjentów z BPD, ale także:
Wyniki licznych badań potwierdzają skuteczność DBT, m.in. w zakresie:
Skuteczność DBT jest szeroko potwierdzona w badaniach międzynarodowych. Pacjenci zgłaszają poprawę w funkcjonowaniu, lepszą kontrolę emocji, zwiększenie samoświadomości i poprawę relacji społecznych.
Efekt terapeutyczny | Wielkość zmiany |
---|---|
redukcja zachowań samookaleczających | 60–80% |
spadek prób samobójczych | 50% |
zmniejszenie objawów depresji | 40% |
spadek hospitalizacji psychiatrycznych | 73% |
utrzymanie efektów rok po terapii | ok. 70% pacjentów |
Pozytywne efekty terapii najczęściej utrzymują się przez dłuższy czas, a pacjenci często uzyskują poprawę w wielu sferach życia.
Działania profilaktyczne są niezwykle istotne, jeśli chodzi o zapobieganie rozwojowi zaburzeń osobowości lub minimalizowanie ich skutków. Obejmują one:
Wprowadzenie takich działań powoduje szybsze wykrywanie problemów i umożliwia wdrożenie efektywnej terapii.
Zdecydowana większość danych epidemiologicznych w Polsce dotyczy ogólnie zaburzeń psychicznych, jednak szacuje się, że pograniczne zaburzenie osobowości dotyka od 1 do 2% populacji.
Wśród osób hospitalizowanych psychiatrycznie około 25% prezentuje objawy BPD. Zgodnie z danymi GUS, w 2024 roku hospitalizacji z powodu zaburzeń psychicznych (bez uzależnień) było ponad 650 tysięcy. (Źródło: https://stat.gov.pl). Oznacza to, że zapotrzebowanie na skuteczne metody terapii, takie jak DBT, stale rośnie i powinno stanowić wyzwanie zarówno dla systemu ochrony zdrowia, jak i rodzin osób chorych.
Terapie DBT realizowane są w Polsce przez wykwalifikowanych specjalistów:
Kwalifikacja do terapii rozpoczyna się od wywiadu oraz analizy motywacji pacjenta. Całościowy, roczny program DBT to koszt 8–12 tys. zł, a 8-tygodniowy trening umiejętności – około 980 zł.
Terapia dialektyczno-behawioralna stanowi jedno z najnowocześniejszych i najskuteczniejszych rozwiązań w leczeniu zaburzeń emocjonalnych, w tym pogranicznego zaburzenia osobowości. Stanowi program kompleksowy, łączący pracę indywidualną, grupową oraz wsparcie w sytuacjach kryzysowych.
DBT znajduje dziś zastosowanie także w leczeniu depresji, uzależnień, zaburzeń odżywiania i ADHD. Wysoka skuteczność tej metody została potwierdzona wieloma badaniami, a potrzeba jej wdrażania rośnie wraz ze wzrastającą liczbą osób dotkniętych poważnymi zaburzeniami emocjonalnymi. Dostępność terapii w Polsce stale się rozszerza, jednak edukacja i działania profilaktyczne są wciąż niezbędne.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Diagnozę i leczenie zawsze powinien prowadzić wykwalifikowany specjalista.
Bibliografia
Dowiedz się, jak skuteczna terapia depresji może pomóc odzyskać równowagę psychiczną i poprawić jakość życia. Odkryj dostępne metody leczenia i wsparcia.
Poznaj skuteczne metody terapii dla par, które pomogą wzmocnić relację, rozwiązać konflikty i zbudować lepszą komunikację. Sprawdź, jak terapia może poprawić Wasze życie.
Konkretne metody, sposoby naprawiania i nawiązywania lepszych relacji społecznych. Dowiedz się, jak nawiązywać więzi i poprawiać umiejętności interpersonalne.
Sprawdź, w jaki sposób pomóc swojemu dziecku. Terapia dla dzieci — najlepsze sposoby leczenia, wsparcie rozwoju emocjonalnego i pomoc w radzeniu sobie z trudnościami.
Terapia indywidualna to sposób na odzyskanie spokoju w życiu. Konkretne metody, porady i specjaliści, którzy pomogą ci przejąć kontrolę nad swoim życiem.
Poznaj metody leczenia zaburzeń lękowych. Dowiedz się, co możesz zrobić, aby odzyskać spokój wewnętrzny. Odzyskaj kontrolę nad swoim życiem dzięki dostępnym formom wsparcia.
EMDR to innowacyjna terapia stosowana w leczeniu traumy, PTSD i lęków. Dowiedz się, na czym polega, jak działa i komu może pomóc. Sprawdź jak skuteczny jest EMDR i wypróbuj terapię popartą badaniami.
Terapia Gestalt to holistyczne podejście do psychoterapii, które koncentruje się na świadomości, tu i teraz oraz pełnym doświadczaniu emocji. Dowiedz się, jak działa, komu może pomóc i jakie korzyści przynosi w pracy nad sobą.
Terapia grupowa to skuteczna forma wsparcia psychologicznego, która pomaga w radzeniu sobie z trudnościami poprzez interakcję z innymi. Sprawdź, na czym polega, dla kogo jest przeznaczona i jakie korzyści przynosi.
Terapia humanistyczna to podejście skoncentrowane na rozwoju osobistym, autentyczności i samorealizacji. Dowiedz się, na czym polega, jakie techniki wykorzystuje i komu może pomóc w lepszym zrozumieniu siebie.
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) to skuteczna metoda leczenia lęków, depresji i innych zaburzeń psychicznych. Dowiedz się, jak działa, na czym polega i w jaki sposób pomaga zmieniać myśli oraz zachowania.
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) to praktyczne i krótkoterminowe podejście, które pomaga skupić się na zasobach i rozwiązaniach zamiast na problemach. Sprawdź, czy zadziała dla Ciebie.
Terapia systemowa to podejście, które koncentruje się na relacjach i dynamice w rodzinie lub grupie. Dowiedz się, jak działa, komu może pomóc i w jaki sposób wpływa na poprawę komunikacji i rozwiązywanie konfliktów.
Terapia uzależnień to skuteczna pomoc dla osób zmagających się z nałogami, takimi jak alkoholizm, narkomania czy uzależnienie od hazardu. Dowiedz się, jakie metody są stosowane i jak przebiega proces zdrowienia
Terapia zaburzeń odżywiania pomaga osobom zmagającym się z anoreksją, bulimią i kompulsywnym objadaniem się. Dowiedz się, jakie metody leczenia są najskuteczniejsze i jak wspierać proces zdrowienia
Terapia Akceptacji i Zaangażowania (ACT) to nowoczesne podejście terapeutyczne, które pomaga radzić sobie z trudnymi emocjami, zwiększać odporność psychiczną i żyć zgodnie z własnymi wartościami. Dowiedz się, jak ten rodzaj terapii może pomóc.
Poznaj założenia Terapii Rodzinnej FBT. Sprawdź, jak ta metoda pomaga adolescentom z anoreksją i bulimią, angażując całą rodzinę w proces zdrowienia.
Poznaj terapię dialektyczno-behawioralną (DBT) – nowoczesne podejście do leczenia BPD, depresji i uzależnień. Sprawdź, jak działa i dla kogo jest skuteczna.
Poznaj przyczyny i rodzaje zaburzeń lękowych (F40–F48). Dowiedz się, jak działa terapia ekspozycyjna i komu pomaga. Sprawdź wskazania, efekty i statystyki.
Poznaj terapię interpersonalną (IPT) – metodę leczenia depresji opartą na relacjach. Sprawdź wskazania, przebieg sesji i efekty potwierdzone badaniami.
Sprawdź, czym jest terapia pedagogiczna. Dowiedz się, komu pomaga, jak wygląda diagnoza i jak poprawia wyniki w nauce, motywację i samoocenę uczniów.