Bulimia

Bulimia (bulimia nervosa), znana również jako żarłoczność psychiczna, to poważne zaburzenie odżywiania, które w sposób oczywisty dotyka ciała, ale niemniej również umysł. Choroba ta polega na cyklicznych epizodach niekontrolowanego objadania się, po których następują działania mające na celu pozbycie się spożytego jedzenia – takie jak prowokowanie wymiotów czy nadmierny wysiłek fizyczny. W Polsce problem ten dotyczy około 3% populacji, a wśród dorosłych kobiet częstość występowania w ciągu życia wynosi od 1,5% do 2,0%. Przyjrzyjmy się bliżej, jak wygląda bulimia, jakie są jej symptomy, przyczyny oraz możliwości terapii, by lepiej zrozumieć to zaburzenie.

Czym jest bulimia? Obraz choroby

Wyobraź sobie burzę, która nagle ogarnia umysł i ciało – tak można metaforycznie opisać napad bulimiczny. Osoba chora w krótkim czasie spożywa ogromne ilości jedzenia, często tracąc nad tym kontrolę, jakby wewnętrzny impuls przejmował ster. Jak podkreśla psychiatra, lek. med. Michał Feldman

„występuje wtedy zupełny brak kontroli nad jedzeniem – podobnie jak alkoholik przestaje panować nad swoim piciem, tak chory na bulimię nie jest w stanie powstrzymać chęci jedzenia”

Można by pomyśleć, że najgorsze już za chorym, ale nic bardziej mylnego - Po takim epizodzie następuje przymus „naprawienia” sytuacji poprzez wymioty, stosowanie środków przeczyszczających lub ekstremalne ćwiczenia fizyczne. Bulimia różni się od zwykłego przejadania się. To nie tylko chwilowa słabość, ale głęboko zakorzeniony problem psychiczny, w którym masa ciała i wygląd stają się głównym wyznacznikiem samooceny a co za tym idzie - samopoczucia. Choroba często pozostaje ukryta, ponieważ osoby zmagające się z nią objadają się i stosują zachowania kompensacyjne w samotności, unikając wzroku bliskich.

Objawy bulimii – na co zwrócić uwagę?

Rozpoznanie bulimii może być trudne, zwłaszcza że wiele osób utrzymuje wagę w granicach normy lub nawet ją przekracza, co maskuje problem. Symptomy obejmują zarówno zachowania, jak i zmiany fizyczne oraz emocjonalne. Poniżej przedstawiamy najczęstsze oznaki, które mogą wskazywać na to zaburzenie:

• Epizody objadania się: Spożywanie dużych ilości jedzenia w krótkim czasie, często z uczuciem utraty kontroli,
• Zachowania kompensacyjne: Prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających, głodówki lub nadmierny wysiłek fizyczny,
• Obsesja na punkcie wyglądu: Intensywne skupienie na wadze i kształcie ciała, co prowadzi do zaburzonego obrazu własnej osoby,
• Problemy zdrowotne: Uszkodzenia zębów spowodowane kwasem żołądkowym, sucha skóra, łamliwe paznokcie, a także poważniejsze komplikacje, jak zaburzenia elektrolitowe czy problemy z sercem,
• Wahania nastroju: Uczucie niepokoju, depresja, poczucie winy czy napięcie emocjonalne, które towarzyszą cyklowi objadania się i oczyszczania.

Według Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego w Polsce aż 14% ankietowanych zgłosiło doświadczenie bulimii, co pokazuje, jak powszechny może być ten problem. Jeśli zauważasz u siebie lub bliskiej osoby takie zachowania, nie ignoruj ich – to może być sygnał do szukania pomocy.

Co również alarmujące, wedlug raportu Galileo Medical niemal co czwarty Polak nie ma żadnej wiedzy na temat zaburzeń odżywiania!

Przyczyny bulimii – dlaczego się pojawia?

Podłoże bulimii jest złożone i wielowymiarowe, często określane jako model biopsychospołeczny. Oznacza to, że na rozwój choroby wpływają czynniki genetyczne, osobowościowe, rodzinne i społeczno-kulturowe.

• Czynniki psychologiczne: impulsywność, chwiejność emocjonalna, obsesyjność, perfekcjonizm,
• Czynniki środowiskowe: presja kulturowa na szczupłą sylwetkę, negatywne doświadczenia w dzieciństwie (np. przemoc, molestowanie, nadmierne wymagania dotyczące wyglądu),
• Czynniki rodzinne: rodziny chaotyczne, nadopiekuńcze lub perfekcyjne,
• Czynniki biologiczne: predyspozycje genetyczne, zaburzenia neuroprzekaźników,
• Współchorobowość: 95% osób z bulimią ma przynajmniej jedną inną diagnozę psychiatryczną, a 30–50% pacjentów z bulimią ma w przeszłości epizody anoreksji

Duże znaczenie ma wszechobecna kultura fitness, dobrego wyglądania i piękna. Szczupła sylwetka wpisała się w kanon piekna, co skutkuję brakiem akceptacji własnego ciała i najmniejszych jego niedoskonałości. Jeśli dodamy do tego trudności rodzinne jak brak emocjonalnego bezpieczeństwa, krytycyzm czy uwagi dotyczące wyglądu to otrzymujemy bardzo groźną mieszankę. Bulimia osiąga swój szczyt zachorowań między 15 a 24 rokiem życia, szczególnie wśród młodych kobiet, co oczywiście przypada na okres dojrzewania i szukania swojej tożsamości.

Leczenie bulimii – droga do zdrowia

Walka z bulimią jest możliwa, a skuteczne metody terapii dają nadzieję na poprawę. Jak podkreśla lek. med. Michał Feldman,

„w około 70-80% przypadków jesteśmy w stanie doprowadzić do sytuacji, w której chory nie będzie miał napadów objadania się i przymusu kompensowania tych zachowań, albo będą one zdarzały się bardzo rzadko”. 

Leczenie wymaga jednak współpracy specjalistów i zaangażowania pacjenta.

Psychoterapia jako fundament

Podstawą terapii jest psychoterapia, a szczególnie skuteczna okazuje się terapia poznawczo-behawioralna (CBT). Pomaga ona rozpoznawać bodźce wyzwalające napady objadania się i zmieniać negatywne schematy myślenia o własnym ciele. Pacjent uczy się panować nad emocjami, akceptować siebie i wypracowywać zdrowe nawyki żywieniowe. Terapia rodzinna również odgrywa istotną rolę, zwłaszcza u młodszych osób, wspierając otoczenie w zrozumieniu choroby i budowaniu wspierającego środowiska.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest uznawana za najskuteczniejszą metodę leczenia bulimii – przynosi poprawę u 40–50% pacjentów.

Wsparcie farmakologiczne

W niektórych przypadkach stosuje się leki, głównie antydepresanty, takie jak fluoksetyna, która jest zarejestrowana do leczenia objawów bulimii. Preparaty te mogą zmniejszać przymus objadania się oraz łagodzić współwystępujące stany depresyjne czy lękowe. Efekty nie są jednak natychmiastowe – często trzeba czekać 2-3 tygodnie na pierwsze oznaki poprawy.

Interdyscyplinarne podejście

Leczenie bulimii to współpraca wielu specjalistów: lekarza, psychologa, psychiatry, dietetyka i pielęgniarki. Wspólne działania pozwalają nie tylko przerwać cykl objadania się i "oczyszczania", ale także zająć się skutkami zdrowotnymi choroby. W ciężkich przypadkach, gdy występują poważne komplikacje, konieczna może być hospitalizacja.

Poniżej przedstawiamy tabelę porównującą główne metody leczenia bulimii, by lepiej zrozumieć ich specyfikę:

Podsumowanie – pierwszy krok do zmiany

Bulimia to choroba, która może wyniszczać zarówno ciało, jak i psychikę, ale nie jest wyrokiem. W Polsce problem ten dotyka tysięcy osób, w tym około 27 000 kobiet w wieku 12-21 lat, a jedynie 31% z nich szuka profesjonalnej pomocy. Jeśli zmagasz się z objawami bulimii, pamiętaj, że nie jesteś sam(a). Pierwszym krokiem jest skontaktowanie się ze specjalistą – lekarzem rodzinnym, psychologiem czy psychiatrą, którzy pomogą znaleźć odpowiednią drogę terapii. Walka z bulimią przypomina wspinaczkę na stromą górę – wymaga wysiłku i determinacji, ale na szczycie czeka spokój i zdrowie. Nie zwlekaj z podjęciem działania, bo każdy dzień może być początkiem nowej, lepszej drogi.

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Diagnozę i leczenie bulimii zawsze powinien prowadzić wykwalifikowany specjalista.

 

Bibliografia:

• Galileo Medical. (2025). Zaburzenia Odżywiania w Polsce – Skala Problemu i Perspektywy na Przyszłość (Eating Disorders in Poland – Scale of the Problem and Future Perspectives). Dostęp online: https://galileomedical.pl/
• Centrum Dobrej Terapii. (2024). Bulimia – czym jest? Jakie są jej objawy? (Bulimia – What Is It? What Are Its Symptoms?). Dostęp online: https://www.centrumdobrejterapii.pl/
• Centrum Zaburzeń Odżywiania. (2023). ICD-10 vs ICD-11: Co zmienia się w klasyfikacji zaburzeń odżywiania? (ICD-10 vs ICD-11: What Changes in the Classification of Eating Disorders?). Dostęp online: https://centrumzaburzenodzywiania.pl/
• Wikipedia. (2025). Bulimia (Bulimia). Dostęp online: https://pl.wikipedia.org/
• PAP Zdrowie. (2023). Osoba z bulimią potrzebuje wsparcia, żeby się wyleczyć (A Person with Bulimia Needs Support to Recover). Dostęp online: https://zdrowie.pap.pl/
• Pacjent.gov.pl. (2024). Anoreksja i bulimia (Anorexia and Bulimia). Dostęp online: https://pacjent.gov.pl/