Bycie perfekcyjnym często jest postrzegane przez społeczeństwo jako bardzo pożądana cecha. Osoby, które są uważane za perfekcjonistów, są często chwalone za swoją wytrwałość, dokładność i umiejętność poświęcenia czegoś dla sprawy i uzyskania jak najlepszego rezultatu. W rzeczywistości nadmierny perfekcjonizm może być powodem lęku, problemów na tle psychicznym, dyskomfortu oraz prowadzić do nieustannej walki z oczekiwaniami innych i swoimi własnymi, co wcale nie wpływa dobrze na osobę, która jest perfekcjonistą. Dążenie do perfekcji potrafi być motorem napędowym, ale najczęściej jednak prowadzi do różnych problemów i staje się prawdziwą pułapką. Co warto wiedzieć o nadmiernym perfekcjonizmie? Kiedy nasze zachowanie i podejście do różnych spraw powinno nas zmartwić?
Czym jest perfekcjonizm?
Perfekcjonizm jest uznawany przez badaczy jako nieadaptacyjny wzorzec myślenia i nie jest sklasyfikowany jako choroba albo zaburzenie. Mimo to potrafi niszczyć życie dokładnie tak, jakby był on niebezpiecznym zaburzeniem. Przez wielu ludzi perfekcjonizm jest utożsamiany z osiągnięciem sukcesu i niezwykle pożądany. W rzeczywistości jednak wiąże się on z wieloma problemami na tle psychicznym. I chociaż bez wątpienia przynosi również wiele korzyści – zwiększa samoocenę, jest motywacją do działania i motywuje do ciężkiej pracy – to najczęściej jednak przeradza się w pułapkę pełną stresu i wygórowanych oczekiwań. Toksyczny perfekcjonizm potrafi doprowadzić nawet do rozwoju poważnych chorób psychicznych. W dodatku najczęściej popycha do wypalenia zawodowego, a nawet – co wydaje się wielu osobom nielogiczne – do prokrastynacji.
Objawy perfekcjonizmu
Perfekcjonizm to szereg objawów, takich jak:
1. Uznawanie za porażkę to, że nie osiągnęli sukcesu absolutnego
2. Wysoki poziom samokrytycyzmu
3. Lęk przed porażką
4. Myślenie „wszystko albo nic”
5. Niezdrowe porównywanie się do innych
6. Ciągłe niezadowolenie z siebie
7. Samokrytycyzm na wysokim poziomie
8. Niskie poczucie własnej wartości
Często jednak perfekcjonizm można odczuwać również fizycznie – w napięciu, problemach ze snem, zmęczeniem, napięciowymi bólami głowy czy problemami trawiennymi. Nie jest więc to temat, który należałoby w jakikolwiek sposób bagatelizować. U niektórych perfekcjonistów może rozwinąć się również szereg problemów psychicznych np. depresja czy zaburzenia odżywiania.
Przyczyny perfekcjonizmu
Nie da się jednoznacznie stwierdzić, co powoduje rozwój perfekcjonizmu. Podejrzewa się jednak, że są przyczyny, które mogą wpłynąć na pojawienie się tego problemu. Najczęściej wskazuje się:
1. Wychowanie – osoby, które wychowywały się w rodzinach, w których stawiano wysokie wymagania i „panowali” surowi rodzice, mają większe szansy na nabycie perfekcjonizmu
2. Doświadczenie traumy
3. Społeczeństwo – próby dopasowania się do niego za wszelką cenę i spełnienie stawianych przez nie oczekiwań, chociażby byłyby wygórowane
4. Genetyka – istnieje również przekonanie, że pewne cechy osobowości mają mocny wpływ na rozwój perfekcjonizmu.
Jak radzić sobie z perfekcjonizmem?
Aby poradzić sobie z perfekcjonizmem – najlepiej jest zgłosić się po pomoc do psychoterapeuty i/lub psychiatry, jeśli zachodzi taka konieczność. Takie wsparcie może pomóc przepracować szkodliwe wzorce myślowe, zaakceptować niedoskonałości oraz rozwinie umiejętności radzenia sobie ze stresem i lękiem przed porażką. To niezwykle ważne, bo przynosi najlepsze efekty. Im szybciej dana osoba zrozumie, że życie nie polega na nieustannym dążeniu do perfekcji, a porażka nie jest niczym złym – tym szybciej będzie w stanie poradzić sobie ze szkodliwymi objawami perfekcjonizmu.
