Atak paniki to doświadczenie coraz częstsze wśród społeczeństwa i dla wielu osób niemalże traumatyczne. Atak paniki wiąże się z nagłym uczuciem strachu, silną reakcją fizyczną i zazwyczaj pojawia się w odpowiedzi na zwykłe, codzienne sytuacje (chociaż może również dojść do niego w wyniku silnego stresu w przypadku traumatycznych wydarzeń). Ataki paniki to jeden z objawów problemów psychicznych, który często występuje równolegle z innymi schorzeniami. Co jeszcze warto wiedzieć o atakach paniki?
Atak paniki – co to jest?
Atak paniki to bardzo gwałtowna, silna reakcja na jakiś bodziec. Może być wywołany przy normalnych czynnościach, ale często jest także reakcją na bardzo stresujące wydarzenie. Atakowi paniki towarzyszą objawy somatyczne oraz poznawcze, a sam atak paniki potrafi trwać od kilku do kilkunastu minut (ale może zdarzyć się tak, że trwa znacznie dłużej – nie dłużej jednak niż dwie godziny). Osoby, które doświadczają ataków paniki, często izolują się i wyłączają z życia zawodowego oraz społecznego. Ataki paniki, jak wskazuje wiele osób, które ich doświadczyły, negatywnie wpływają na jakość życia. Często ataki paniki występują jako objaw schorzeń psychicznych, takich jak np. zaburzenia lękowe, nastroju, fobie, uzależnienia czy zaburzenia psychotyczne. Ataki paniki nie są niebezpieczne dla życia oraz zdrowia osoby, która ich doświadcza, ale z pewnością ci, którzy ich doświadczają, nie racjonalizują tego w ten sposób i dla nich jest to bez wątpienia prawdziwym problemem, który obniża jakość życia.
Atak paniki – jak wygląda?
Atak paniki to połączenie objawów fizycznych oraz psychicznych. Najczęściej pojawia się nagle i jest reakcją na stresującą sytuację, ale może również wystąpić bez konkretnego powodu. Dominuje wtedy silne uczucie lęku, który staje się przytłaczający, a to wszystko równolegle z pojawieniem się objawów fizycznych, takich jak np. przyspieszone bicie serca, duszności, hiperwentylacja, nudności, zawroty głowy, bóle w kratce piersiowej czy dezorientacja. Połączenie tych wszystkich objawów, wraz z myśleniem, że to koniec, sprawia, że osoba doświadczająca ataku paniki ma wrażenie, że traci nad sobą kontrolę i często dochodzi wtedy do derealizacji (czyli uczucia nierzeczywistości) lub depersonalizacji (uczucia oderwania od siebie, „wyjścia z siebie”). Ataki paniki mają różne stopnie nasilenia, ale każdorazowo nawracające ataki paniki są wskazaniem do psychoterapii.
Co jeszcze trzeba wiedzieć o ataku paniki?
O ataku paniki należy wiedzieć jeszcze kilka rzeczy:
1. Często jest objawem choroby psychicznej np. zaburzeń lękowych
2. Ataki paniki są dość powszechne i chociaż wielu osobom wydaje się, że są jedynymi, którzy je odczuwają – wcale tak nie jest. Szacuje się, że około 11% populacji doświadczy ataku paniki chociaż raz w życiu.
3. Kobiety mają większe ryzyko wystąpienia u nich zaburzenia psychicznego, które doprowadzi do ataku paniki.
4. Ataki paniki spowodowane są dysfunkcją ciała migdałowatego, czyli części mózgu, który przetwarza strach oraz inne emocje. Dużą rolę mogą również mieć w tym neuroprzekaźniki i hormony. Ryzyko wystąpienia ataku paniki wzrasta, jeśli mamy już rozpoznane problemy psychiczne lub jesteśmy obciążeni tym w wywiadzie rodzinnym.
5. Nie ma konkretnego wyzwalacza ataku paniki. Może to być wywołane traumatyczną sytuacją, ale może również nie mieć żadnego konkretnego podłoża.
Diagnozowanie oraz leczenie ataków paniki
W momencie, kiedy zgłosimy się do lekarza, jeśli jesteśmy zaniepokojeni swoim stanem zdrowia, to lekarz będzie chciał wykluczyć wszystkie choroby, które mają objawy podobne do tych, które pojawiają się przy ataku paniki. Jeśli badania nie potwierdzą żadnej fizycznej choroby – będzie to oznaczało, że najpewniej mamy do czynienia z atakami paniki (szczególnie, jeśli te się powtarzają przez miesiąc lub dłużej). W takiej sytuacji konieczne będzie udanie się do psychiatry oraz psychoterapeuty. Pierwszy zapisze najprawdopodobniej leki, które będą w stanie kontrolować zaburzenie psychiczne, które doprowadza do ataków paniki. Psychoterapia z kolei to różnorodne techniki, których celem jest pomoc danej osobie w identyfikacji oraz zmianie sposobu myślenia, panowanie nad emocjami i zmiana zachowań. Celem takich działań jest umiejętność opanowania ataków paniki, kiedy się pojawiają oraz dbanie o siebie w taki sposób, żeby nie doprowadzać do ich rozwoju.
Zapobieganie atakom paniki
Podczas psychoterapii, będzie możliwe nauczenie się wielu technik, które pozwolą na zapobieganie powstawania ataków paniki. Można jednak wprowadzić również inne zmiany, które mogą wspomagać ten proces. To między innymi:
1. Odstawienie używek
2. Ograniczenie spożywania kofeiny
3. Zdrowe odżywianie
4. Aktywność fizyczna
5. Znalezienie sobie pasji
6. Kontakt z bliskimi — rodziną oraz przyjaciółmi
Jak zachować się podczas ataku paniki? Jak powstrzymać atak?
Wiele osób mówi, że atak paniki trzeba po prostu przetrzymać. Poniekąd jest to prawda, bo każdy z nich – po prostu w końcu minie. Można jednak podjąć pewne kroki, które mogą złagodzić występujące objawy. Są to między innymi takie działania jak:
1. Przekierowanie uwagi np. policzenie od 0 do 100 co druga liczba, policzenie kontaktów w pomieszczeniu, wykonywanie mnożenia w głowie, metoda 5-4-3-2-1
2. Głębokie i spokojne oddychanie – taki rodzaj oddychania wycisza układ nerwowy. Warto oddychać np. na kwadrat, w systemie 4-4-4-4 lub wykorzystując różne ćwiczenia oddechowe
3. Wyzwanie ataku paniki na pojedynek – samo zdanie sobie sprawy z występowania ataku paniki to ważny krok. Można zracjonalizować go, a jednocześnie zbagatelizować jego siłę. Kiedy się czegoś nie boimy, to to szybko mija i przestajemy na to zwracać uwagę
4. Rozluźnienie mięśni
Jeśli ataki paniki są wyjątkowo uciążliwe i pojawiają się bardzo często, to niezwłocznie należy udać się do psychiatry oraz psychoterapeuty po odpowiednią pomoc.
Jak pomóc osobie doświadczającej ataku paniki?
Przede wszystkim powinniśmy wyrazić dla niej pełne wsparcie. Nie używać niewspierających komunikatów, ale dać jej do zrozumienia, że jesteśmy blisko i jesteśmy gotowi pomóc. Warto wraz z tą osobą poćwiczyć powolne oddychanie, aby nie doszło do hiperwentylacji (która często nakręca atak paniki). Należy mówić jak najprostszymi zdaniami, uspokoić daną osobę pozytywnymi komunikatami i po prostu być obok, aby taka osoba miała okazję poczuć się jak najbezpieczniej.
