Jak wspierać osobę w kryzysie psychicznym – przewodnik dla przyjaciół, nauczycieli i współpracowników

Jak wspierać osobę w kryzysie psychicznym to pytanie, z którym coraz częściej mierzą się bliscy, nauczyciele i współpracownicy. Kryzys to nie „słabość”, lecz sygnał przeciążenia systemu — moment, w którym dotychczasowe strategie przestają działać. Ten przewodnik pokazuje, jak reagować mądrze: z empatią, uważnością i poszanowaniem granic — tak, by pomóc, a nie zaszkodzić.

Czym jest kryzys — w pigułce

Kryzys psychiczny to chwilowa utrata równowagi emocjonalnej w sytuacji, gdy dotychczasowe sposoby radzenia sobie zawodzą. Pojawia się wtedy, gdy człowiek doświadcza czegoś, co przekracza jego zdolność adaptacji — nagłej straty, presji, przeciążenia lub długotrwałego stresu. Nie musi oznaczać choroby psychicznej, ale jest sygnałem alarmowym, że organizm i psychika utraciły poczucie bezpieczeństwa. Objawy mogą mieć różny charakter: od napięcia emocjonalnego i lęku, przez trudności z koncentracją i snem, po dolegliwości somatyczne — bóle głowy, mięśni, brzucha czy uczucie ciągłego zmęczenia.

To stan dezorganizacji, w którym myślenie staje się wąskie, emocje intensywne, a działania chaotyczne. Człowiek w kryzysie często sam nie potrafi ocenić, co się z nim dzieje — dlatego tak ważne jest otoczenie, które potrafi zauważyć, nazwać i nie oceniać. W psychologii kryzys definiuje się nie jako upadek, lecz jako moment przejściowy – potencjalnie prowadzący do zmiany i odbudowy. (Szerzej o mechanizmach i fazach kryzysu pisaliśmy w artykule „Zdrowie psychiczne w sytuacjach kryzysowych – jak reagować, gdy świat się wali”, przyp. red.)

W praktyce kluczowe jest zapewnienie bezpieczeństwa i struktury. Osoba w kryzysie nie potrzebuje natychmiastowych rad ani rozwiązań, lecz poczucia, że nie jest sama i że istnieje stabilny punkt oparcia. Czasami takim punktem jest bliski człowiek, czasem specjalista — zawsze jednak pierwszym krokiem jest zatrzymanie się, uważność i gotowość do towarzyszenia bez presji.

Wczesne sygnały i czerwone flagi

Kryzys rzadko pojawia się nagle — częściej narasta po cichu, ukryty pod maską codzienności. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie momentu, gdy zwykłe zmęczenie zaczyna przechodzić w przeciążenie emocjonalne. Otoczenie często widzi to szybciej niż sama osoba w kryzysie: subtelne zmiany w zachowaniu, tonie głosu, sposobie komunikacji czy energii mogą być pierwszym sygnałem, że dzieje się coś trudnego. Uważność w tych sytuacjach nie wymaga wiedzy psychologicznej — wystarczy obserwacja i empatia.

• Wyraźna zmiana funkcjonowania — spadek energii, zaniedbywanie obowiązków, unikanie kontaktu z ludźmi, spóźnienia lub przeciwnie – nadmierna aktywność, która wygląda jak „ucieczka w działanie”.
• Skrajne emocje lub zobojętnienie — gwałtowne wahania nastroju, wybuchy płaczu lub nagła obojętność wobec spraw, które wcześniej były ważne. Zmiana ekspresji emocjonalnej to często pierwszy sygnał utraty równowagi.
• Problemy ze snem i koncentracją — trudności z zasypianiem, wczesne wybudzenia, poczucie „mgły” poznawczej, roztargnienie, zwiększona ilość błędów w pracy lub nauce.
• Myśli rezygnacyjne — wypowiedzi w rodzaju „nie mam siły”, „to nie ma sensu”, „nikomu nie zależy” powinny zawsze uruchamiać czujność. To nie dramatyzowanie, lecz komunikat o potrzebie pomocy.

Jeśli pojawiają się myśli samobójcze, zachowania autoagresywne, utrata kontaktu z rzeczywistością lub silna dezorientacja — nie zwlekaj z wezwaniem pomocy. W takich sytuacjach należy niezwłocznie zadzwonić pod numer 112 lub udać się do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego bądź izby przyjęć psychiatrycznej. Szybka reakcja nie oznacza przesady — oznacza troskę i realne działanie, które może uratować zdrowie lub życie.

Rozpoznanie „czerwonych flag” to nie diagnoza, ale pierwszy krok do przerwania spirali kryzysu. Współczesna psychologia podkreśla, że wczesna reakcja otoczenia – rozmowa, zainteresowanie, zaproszenie do kontaktu – ma ogromny wpływ na dalszy przebieg sytuacji. Czasem wystarczy jedno pytanie: „Czy chcesz, żebym został z tobą?”

Jak rozmawiać — język, który pomaga

Kiedy ktoś przechodzi kryzys psychiczny, każde słowo może stać się albo mostem, albo murem. W takich momentach nie chodzi o to, by doradzać czy szukać rozwiązań, lecz by dać przestrzeń na emocje i stworzyć poczucie bezpieczeństwa w rozmowie. W języku wsparcia najważniejsze jest nie to, co powiesz, lecz jak to powiesz — ton, tempo, obecność i gotowość do słuchania. Dla osoby w kryzysie to właśnie ton głosu i uważność stają się sygnałem: „Nie jestem sam”.

Twoim celem jest odbarczyć, nie oceniać ani nie naprawiać. Dobrze poprowadzona rozmowa nie polega na udzielaniu rad, lecz na towarzyszeniu. Wystarczy kilka prostych zasad, które pomagają otworzyć bezpieczny dialog:

• Opisz to, co widzisz – zamiast interpretować, nazywaj fakty: „Widzę, że jesteś przygaszony, masz mniej siły niż zwykle”. Takie zdanie pokazuje troskę bez presji i pozwala drugiej osobie poczuć się zauważoną.
• Uznaj emocje – komunikat „Masz prawo tak się czuć” potwierdza, że to, co przeżywa druga osoba, ma znaczenie. To działa jak oddech — pozwala uwolnić napięcie, które często wynika z wstydu.
• Zadaj pytanie otwarte – „Co teraz byłoby dla ciebie najmniejszą, ale realną pomocą?” to zaproszenie do rozmowy, a nie przesłuchanie. Pokazuje, że jesteś gotowy działać razem, ale na jej warunkach.
• Zaproponuj obecność – „Mogę z tobą posiedzieć / zadzwonić / pójść na spacer”. Proste gesty często dają więcej niż długie rozmowy. W kryzysie kontakt jest ważniejszy niż słowa.

Unikaj zdań, które minimalizują problem: „weź się w garść”, „inni mają gorzej”, „pozytywnie myśl”, „na pewno będzie dobrze”. Choć wypowiadane z dobrą intencją, odbierane są jak unieważnienie bólu. Mogą pogłębić poczucie osamotnienia i zamknąć osobę w milczeniu. Zamiast tego wystarczy jedno zdanie: „Nie wiem, co powiedzieć, ale jestem tu z tobą”. To wystarczy, by zaczął się proces ulgi.

Rozmowa wspierająca nie wymaga specjalnych umiejętności terapeutycznych. Wymaga uważności, empatii i ciszy w odpowiednim momencie. Czasem najwięcej wsparcia niesie po prostu wspólne milczenie — sygnał, że ktoś obok jest gotów wytrzymać z nami trudne emocje, nie uciekając w rady ani banały.

Twoja rola i granice — przyjaciel, nauczyciel, współpracownik

W sytuacji kryzysu emocjonalnego często pierwszą osobą, do której ktoś się zwraca, nie jest psycholog, lecz bliski, nauczyciel albo współpracownik. Właśnie te relacje są „pierwszą linią wsparcia” — to one mogą zatrzymać spiralę napięcia lub przeciwnie, pogłębić poczucie osamotnienia. Nie trzeba być terapeutą, by pomóc. Wystarczy uważność, reakcja i świadomość własnych granic.

Twoim zadaniem nie jest leczenie ani interpretowanie, lecz stworzenie warunków, w których osoba w kryzysie poczuje się bezpiecznie. Czasem to krótkie zdanie: „Widzę, że trudno ci teraz”, czasem pomoc w zorganizowaniu wizyty u specjalisty lub po prostu wspólne milczenie. Każdy z nas może być „mostem” między cierpieniem a profesjonalną pomocą. W środowisku szkolnym czy zawodowym znaczenie ma także klimat psychologicznego bezpieczeństwa — przewidywalność, prosty język, jasno określone zasady, możliwość przerw i reagowanie na przeciążenie zamiast karania za „niesubordynację”.

Utrzymanie równowagi między troską a odpowiedzialnością wymaga wyraźnych granic. Ich pilnowanie nie oznacza braku empatii — wręcz przeciwnie, chroni zarówno osobę w kryzysie, jak i wspierającego. Oto kilka zasad, które pomagają zachować ten balans:

• Nie obiecuj więcej, niż możesz dać — „Zawsze odbiorę telefon” może brzmieć wspierająco, ale budzi nierealne oczekiwania. Lepiej powiedzieć: „Jestem dziś do 22, potem napisz — odpiszę rano”. To uczciwa forma obecności, która daje poczucie bezpieczeństwa bez obietnic ponad siły.
• Nie bierz odpowiedzialności za leczenie — możesz pomóc w umówieniu wizyty, towarzyszyć w drodze do gabinetu, ale nie decyduj za drugą osobę. Proces zdrowienia to wspólna praca z profesjonalistą, nie z przyjacielem czy nauczycielem. Twoja rola kończy się na etapie wsparcia i motywacji.
• Dbaj o własne zasoby — pomaganie wymaga energii. Wspierając innych, łatwo zapomnieć o sobie. Jeśli czujesz zmęczenie emocjonalne, porozmawiaj z kimś zaufanym lub, w pracy i szkole, z pedagogiem, psychologiem czy działem HR. Wsparcie dla wspierających to nie słabość, lecz element odpowiedzialności.

Granice nie są barierą — są konstrukcją, która podtrzymuje obie strony. Gdy wiesz, gdzie kończy się twoja rola, twoje wsparcie staje się bardziej skuteczne i bezpieczne. To właśnie wtedy osoba w kryzysie może poczuć, że obok niej stoi ktoś stabilny, a nie ktoś, kto za chwilę sam się wypali.

Pierwsza pomoc psychiczna — 5 kroków

W kryzysie trudno myśleć logicznie, bo mózg działa w trybie alarmowym. Ośrodek emocji przejmuje kontrolę nad racjonalnym myśleniem, a ciało reaguje tak, jakby zagrożenie było realne i natychmiastowe. Dlatego celem pierwszej pomocy psychicznej nie jest analiza sytuacji, lecz zatrzymanie spiralnego napięcia i przywrócenie poczucia minimalnego bezpieczeństwa. Te proste kroki możesz zastosować zarówno wobec siebie, jak i towarzysząc komuś, kto przeżywa silny stres.

1. Zatrzymaj się i nazwij — słowa „To kryzys. Mam prawo nie wiedzieć, co dalej” uruchamiają świadomość i redukują chaos emocjonalny. Nazwanie stanu aktywuje racjonalną część mózgu i obniża napięcie. To moment, w którym z trybu „reakcji” przechodzimy do trybu „obecności”.
2. Reguluj oddech — proste ćwiczenie 4–6–8: wdech przez 4 sekundy, wydech przez 6–8. Wystarczy 2–3 minuty, by obniżyć poziom kortyzolu. Dłuższy wydech to sygnał dla układu nerwowego: „jestem bezpieczny”. Można dodać element liczenia lub delikatnego kołysania ciała, co wzmacnia efekt uspokojenia.
3. Uziemienie „5–4–3–2–1” — skuteczna technika, gdy pojawia się panika lub derealizacja. Skupienie na zmysłach pomaga wrócić do „tu i teraz”: zauważ pięć rzeczy, które widzisz; cztery, których dotykasz; trzy, które słyszysz; dwie, które czujesz; jedną, którą możesz posmakować lub powąchać. W ten sposób odwracasz uwagę od natłoku myśli i odzyskujesz kontrolę nad ciałem.
4. Mikro-plan na dziś — w kryzysie planowanie długoterminowe przytłacza. Skup się na dwóch najmniejszych, konkretnych krokach: prysznic i ciepły posiłek, wyjście po chleb, telefon do przyjaciela. Zbyt duże cele pogłębiają bezradność, małe zadania przywracają poczucie wpływu.
5. Kontakt — zaproponuj wspólne wykonanie telefonu do poradni, wysłanie wiadomości lub wyszukanie numeru do specjalisty. Wiele osób w kryzysie potrzebuje „towarzyszenia w pierwszym kroku” — nie dlatego, że nie potrafią działać, ale dlatego, że są emocjonalnie sparaliżowane. Nawet wspólne wpisanie słów „psycholog online” w wyszukiwarkę to początek działania.

Pierwsza pomoc psychiczna nie zastępuje leczenia, ale może zatrzymać eskalację kryzysu i zapobiec utrwaleniu reakcji stresowej. Jeśli po kilku dniach objawy nie ustępują lub nasilają się — bezsenność, napięcie, myśli rezygnacyjne — umów konsultację z psychologiem lub psychoterapeutą. Wczesne wsparcie znacząco zwiększa szanse na szybki powrót do równowagi.

Wsparcie w różnych kontekstach

Kryzys nie dzieje się w próżni. Osoba, która go doświadcza, pozostaje częścią relacji, wspólnoty i pracy. Dlatego sposób, w jaki reagują bliscy, nauczyciele i współpracownicy, ma ogromne znaczenie. To właśnie od otoczenia często zależy, czy kryzys zostanie zauważony na czas i czy osoba w trudności poczuje się bezpiecznie, by szukać pomocy. Każdy kontekst wymaga jednak nieco innego języka i rodzaju wsparcia – od domowego rytmu po strukturę instytucji.

Dla przyjaciół i bliskich

W relacjach prywatnych najważniejsze jest przywracanie codzienności. Dla osoby w kryzysie zwykłe czynności — zjedzenie posiłku, rozmowa, wyjście z domu — mogą stać się wyzwaniem. Twoja obecność nie musi polegać na rozmowie o emocjach. Czasem wsparciem jest właśnie cisza i współuczestnictwo w małych rytuałach, które dają strukturę dnia.

• Rytuały opieki — wspólny posiłek, spacer, obejrzenie filmu, towarzyszenie przy „trudnych telefonach”. Regularność i przewidywalność tych gestów budują poczucie bezpieczeństwa. Nie chodzi o rozrywkę, ale o powrót do rytmu życia.
• Odciążanie decyzyjne — w kryzysie każda decyzja, nawet prosta, może być zbyt trudna. Zamiast pytać: „Czy potrzebujesz czegoś?”, zaproponuj konkret: „Mogę jutro zrobić zakupy albo pomóc w dokumentach — wolisz o 10:00 czy o 18:00?”. To pozwala odzyskać poczucie sprawczości bez presji.
• Ustal sygnały — umówione hasła, np. „SOS” lub „pauza”, mogą oznaczać „potrzebuję rozmowy” albo „chcę chwilę spokoju”. Takie systemy pozwalają komunikować potrzeby bez tłumaczenia emocji w chwili przeciążenia.

Największym darem w relacji wspierającej jest cierpliwość. Kryzys nie mija po jednej rozmowie — bywa jak fala, która cofa się powoli. Towarzyszenie to proces, a nie interwencja.

Dla nauczycieli i wychowawców

Szkoła to przestrzeń, w której dzieci i młodzież spędzają dużą część dnia. Dlatego to właśnie nauczyciele często pierwsi zauważają, że coś jest nie tak. Wsparcie w tym kontekście oznacza nie tylko reagowanie, ale i tworzenie systemu mikro-bezpieczeństwa – codziennych warunków, które obniżają napięcie i pozwalają na chwilowe wycofanie bez wstydu.

• Bezpieczna klasa — jasne zasady, przewidywalny rytm lekcji i możliwość krótkiej przerwy bez karania za „brak zaangażowania”. Nawet kilka minut ciszy może pomóc uczniowi odzyskać kontrolę.
• Współpraca — nauczyciel nie musi działać sam. Szybki kontakt z pedagogiem lub psychologiem szkolnym pozwala w porę zorganizować wsparcie. Warto, by szkoła miała protokół reagowania – prosty plan, co zrobić, gdy uczeń zgłasza kryzys emocjonalny.
• Język — w sytuacji napięcia lepiej działa konkret niż emocje. Zamiast „musisz się bardziej postarać” — „Zróbmy razem pierwszy krok”. Unikaj porównań („inni potrafią”), które budują wstyd zamiast motywacji.

Nauczyciel nie zastąpi terapeuty, ale może być kimś, kto zatrzymuje lawinę. Czasem wystarczy, że nazwie sytuację („Widzę, że trudno ci się skupić, pogadamy po lekcji?”) i da uczniowi sygnał, że jego emocje są ważne.

Dla liderów i współpracowników

W środowisku pracy kryzys często pozostaje niewidoczny – ukryty pod maską produktywności. Tymczasem miejsce pracy może stać się przestrzenią wsparcia, jeśli sprzyja otwartej komunikacji i elastyczności. Rolą lidera nie jest „ratowanie”, ale tworzenie warunków, w których proszenie o pomoc nie jest powodem do wstydu.

• Minimalna elastyczność — krótkoterminowe dostosowanie obowiązków, rozłożenie zadań, możliwość pracy w mniejszych blokach czasowych. Drobne zmiany organizacyjne mają duży wpływ na obniżenie stresu.
• Kanał pomocy — warto, by pracownicy wiedzieli, do kogo mogą się zwrócić z trudnością. Dyskretny kontakt do HR, anonimowa konsultacja psychologiczna czy wewnętrzne programy wsparcia budują zaufanie.
• Kultura — normalizowanie proszenia o wsparcie jako oznaki odpowiedzialności, nie słabości. Gdy lider mówi otwarcie o potrzebie regeneracji, daje przykład i pozwala innym na autentyczność.

Organizacja, która dba o dobrostan psychiczny pracowników, nie tylko zapobiega wypaleniu, ale też buduje rezyliencję zespołu — zdolność do wspólnego podnoszenia się po trudnych doświadczeniach. To inwestycja w ludzi, nie w statystyki.

Kiedy i jak kierować do specjalisty

Nie każda trudność wymaga terapii, ale każdy utrzymujący się kryzys wymaga reakcji. Wsparcie otoczenia jest bezcenne, jednak w pewnym momencie potrzebna staje się pomoc profesjonalna — wtedy, gdy emocje zaczynają przekraczać granice codziennego funkcjonowania. Im szybciej zareagujemy, tym łatwiej przerwać spiralę napięcia i zapobiec pogłębianiu się problemu.

Wskazówki „na już” — sytuacje, w których należy zachęcić do kontaktu ze specjalistą lub samemu wezwać pomoc:

• Utrzymujące się objawy przez ponad 2–3 tygodnie — nasilający się lęk, drażliwość, bezsenność, spadek koncentracji, trudności w wykonywaniu codziennych obowiązków.
• Myśli rezygnacyjne lub samouszkadzające — każda wzmianka o chęci „zniknięcia”, „nie bycia ciężarem”, czy „zrobienia sobie krzywdy” wymaga natychmiastowej reakcji. W razie zagrożenia życia należy niezwłocznie zadzwonić pod numer 112.
• Utrata kontaktu z rzeczywistością, silna dezorientacja, agresja wobec siebie lub innych, nadużywanie substancji — to sygnały pilnej potrzeby konsultacji psychiatrycznej lub interwencji kryzysowej.

Nie zawsze osoba w kryzysie ma siłę, by sama podjąć decyzję o pomocy. Wtedy warto zainicjować rozmowę, w której pojawia się konkret, empatia i współuczestnictwo:

„Widzę, jak ci ciężko. Zróbmy tak: dziś odpoczynek, jutro razem umówimy rozmowę z psychologiem. Mogę zadzwonić z tobą lub pomóc w wyborze osoby.”

Takie zdania nie odbierają sprawczości, ale ją przywracają. Wskazują kierunek, zamiast naciskać. Dla wielu osób barierą w sięgnięciu po pomoc jest wstyd, lęk przed oceną lub brak czasu — dlatego psychoterapia online staje się coraz popularniejszą i skuteczną formą wsparcia. Badania (m.in. APA, 2024) potwierdzają, że jej efektywność jest porównywalna z terapią stacjonarną, a elastyczność formy zwiększa dostępność dla osób w małych miejscowościach lub w chronicznym przeciążeniu.

Gdzie szukać pomocy

System wsparcia w Polsce jest rozproszony, ale coraz bardziej dostępny. Ważne, by znać podstawowe miejsca, w których można uzyskać profesjonalną pomoc — bez skierowania i często bezpłatnie:

• Centra Interwencji Kryzysowej — oferują krótkoterminową pomoc psychologiczną, prawną i socjalną; działają całodobowo w każdym województwie, także dla osób dorosłych i rodzin w sytuacjach nagłych.
• Poradnie zdrowia psychicznego — publiczne (NFZ) i prywatne; możliwość skorzystania z konsultacji psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Wiele z nich oferuje również sesje online.
• Telefony zaufania — 116 111 (dla dzieci i młodzieży), 116 123 (dla dorosłych), 800 70 22 22 (wsparcie całodobowe, 7 dni w tygodniu). Wszystkie są bezpłatne i anonimowe.
• Wsparcie online — forma coraz częściej wybierana ze względu na dostępność, dyskrecję i brak barier transportowych. Konsultacje online pozwalają szybko uzyskać pomoc bez konieczności oczekiwania na wizytę w przychodni.

Na platformie Psycholink znajdziesz specjalistów pracujących w różnych nurtach i obszarach: od interwencji kryzysowej po terapię długoterminową. Każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia, dlatego możesz wybrać formę pomocy dopasowaną do sytuacji — czy to rozmowę jednorazową, czy proces terapeutyczny. Nasz zasób edukacyjny pomoże ci lepiej zrozumieć objawy i zaplanować kolejne kroki: Sprawdź nasz indeks chorób i zaburzeń.

„Co mówić, czego nie mówić?” — mini ściąga

W kryzysie liczy się ton, prostota i obecność. Słowa mogą wspierać lub – nawet niechcący – pogłębiać ból. Zasada jest prosta: mniej rad, więcej uważności. Poniższa ściąga pomoże odróżnić komunikaty, które niosą ulgę, od tych, które ranią.

Najlepsze zdania są krótkie i prawdziwe. Wystarczy: „Nie wiem, co powiedzieć, ale jestem tu.” — to komunikat, który naprawdę daje oparcie.

Resilience — jak wzmacniać odporność po kryzysie

Powrót po kryzysie nie oznacza „bycia jak dawniej”, lecz stopniowe odzyskiwanie sprawczości i sensu. Psychologowie nazywają ten proces resilience — zdolnością do adaptacji i odbudowy po trudnych doświadczeniach.

• Relacje — regularny kontakt, wspólne rytuały, rozmowy bez oceny.
• Ciało — sen, ruch, oddech; wystarczy „minimum zdrowia”, nie perfekcja.
• Myśli — pytanie: „co dziś jest pod moją kontrolą?” zamiast analiz bez końca.
• Sens — małe cele, pomaganie innym, powrót do wartości.

Odporność nie polega na braku bólu, lecz na powolnym układaniu siebie na nowo — czasem z pomocą bliskich, czasem z pomocą terapii. To proces, który zaczyna się od najmniejszych kroków, a kończy na odzyskaniu wiary, że warto iść dalej.

Refleksja końcowa

Wspieranie osoby w kryzysie nie polega na znalezieniu idealnych słów, lecz na przyjęciu postawy uważnej obecności. Czasem to, co naprawdę pomaga, nie ma nic wspólnego z radą — to ciepły ton głosu, spojrzenie bez oceny, krótka wiadomość: „pamiętam o tobie”. W świecie, który wymaga nieustannego działania, samo bycie obok staje się aktem odwagi i troski.

Największą wartość mają drobne gesty: wspólny spacer, telefon, posiłek, towarzyszenie w umówieniu wizyty. To właśnie one przywracają wiarę, że relacja może unieść nawet najtrudniejszy moment. Bo w kryzysie człowiek nie potrzebuje doskonałości — potrzebuje drugiego człowieka, który nie odwróci wzroku.

Jeśli masz zapamiętać z tego przewodnika tylko jedno zdanie, niech będzie nim to: „Jestem obok i nie musisz przez to przechodzić sam/sama.” Czasem te pięć słów potrafi zrobić więcej niż tysiąc analiz. To właśnie od nich zaczyna się proces powrotu do równowagi — cichy, ale prawdziwy.

Materiał edukacyjny. Nie zastępuje diagnozy ani terapii. W razie zagrożenia życia lub zdrowia psychicznego — zadzwoń pod 112 lub zgłoś się na najbliższą izbę przyjęć psychiatryczną.

Bibliografia

• World Health Organization (WHO). World Mental Health Report: Transforming Mental Health for All. Dostęp online: who.int
• American Psychological Association (APA). Resilience and Coping with Trauma — Guidelines and Research Summaries. Dostęp online: apa.org
• National Institute of Mental Health (NIMH). Mental Health Information. Dostęp online: nimh.nih.gov
• Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego — PZH. Zdrowie psychiczne w Polsce — raporty i dane epidemiologiczne. Dostęp online: pzh.gov.pl

FAQ